Rzymski żółw

          Testudo, czyli słynna rzymska formacja wojskowa, wykorzystywana w czasie bitwy do ochrony legionistów przed wrogim ostrzałem. Polegała na zwartym szyku piechoty, osłanianym tarczami od przodu, boku i przede wszystkim z góry. Dzięki temu Rzymianie mogli się zbliżyć do murów obleganego miasta pod ostrzałem łuczników. Zdarzały się także przypadki wykorzystania testudo jako rampy do wejścia na niskie wały obronne, palisady lub mury. A było to możliwe, dzięki temu, że zachodzące na siebie tarcze legionistów umożliwiały utrzymanie ciężaru żołnierza w pełnym rynsztunku.

            Formacja miała także swoje wady. W razie zagrożenia atakiem jazdy lub piechoty, chwilę trwało za nim oddział ustawił się w standardową formację. Kolejną wadą była mała mobilność takiej grupy w czasie walki w otwartym terenie, gdzie wróg mógł wykorzystać zaletę kawalerii.

            Tak było w bitwie pod Carrhae na terenie dzisiejszej południowe-wschodniej Turcji, w 53 roku p.n.e., gdzie armia rzymska starła się z Królestwem Partów. Partowie wykorzystywali głównie konnych łuczników i ciężką jazdę - katafraktów. Bitwa była jedną z największych klęsk Rzymu. Partowie strzelali do Rzymian, którzy chronili się wtedy w formacjach testudo, wtedy Partowie  atakowali ich ciężką jazdą i tak ciągle. Z 40-tysięcznej armii Rzymian zginęło około 24-tysięcy, a 10-tysięcy dostało się do niewoli. Wódź rzymski - Krassus i jego syn zginęli.

            Mimo tych zagrożeń formacja testudo, zwana powszechnie „żółwiem” była wykorzystywana długo, do czasu, gdy poziom wyszkolenia rzymskiej armii spadł, a ostatecznie i samo Cesarstwo Zachodnio-Rzymskie upadło w 476 roku n.e.